اصطلاحات رایج فولادی در صنعت که باید بدانید

تا به حال اتفاق افتاده که در فضای تخصصی فولاد، کلمه‌ای را بشنوید و معنای آن را ندانید؟ قطعا این اتفاق برای همه ما افتاده است، مخصوصا اگر در این صنعت گسترده تازه وارد باشیم. در این مقاله سعی شده است که بیشتر کلمات رایج در این حوزه را توضیح دهیم. قطعا هرکدام از این واژه‌ها دنیای بزرگی در پشت سر خود دارند اما دانستن همین نکات هم می‌تواند بسیار راهگشا باشد. با آی فولاد همراه باشید.

شمش

شمش (Ingot) یک محصول فلزی با سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل است که طولی کمتر از دو متر دارد. شکل ذوزنقه‌ای آن به این دلیل است که انبار کردن و حمل و نقل فلزات را آسان‌تر می‌کند. شمش‌ها معمولا کاربرد مستقیم صنعتی ندارند و ماده اولیه محسوب می‌شوند. در صنعت فولاد دو نوع شمش نوردی و شمش ریخته‌گری وجود دارد.

بیلت یا شمشال

بیلت یا شمشال که در بیان علمی به آن CCM می‌گویند، مقطعی مربعی یا دایره‌ای توپر است که سطح مقطعی کمتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع دارد. این محصولات به عنوان ماده اولیه برای ساخت مقاطع طویل مثل میلگرد، تسمه، سیم و ... استفاده می‌‌شوند. بیلت‌ها در رده‌های مختلف 3sp و 5sp تولید می‌شوند. نوع اول شکل پذیری بالایی داشته و در مقابل کشش، خمش و پیچش انعطاف پذیر است اما نوع دوم انعطاف پذیر نیست و همین کاربردهای این دو را از هم جدا می‌کند.

بلوم یا شمشه

بلوم، شمشه یا شمش فابریک، شبیه به بیلت است و تنها تفاوت آن این است که سطح مقطعی بزرگتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع دارد. از این محصول به عنوان ماده اولیه برای ساخت مقاطعی چون تیرآهن، قوطی، ناودانی ، نبشی، سپری، میلگرد، ریل و ... استفاده می‌شود.

تختال یا اسلب

تختال (Slab) یک مقطع فلزی مستطیلی است که ابعادی برابر با ۱۲×۱.۲۵ متر و با ضخامت ۲۳۰ میلی‌متر دارد. این محصول به عنوان ماده اولیه در ساخت ورق فولادی، صفحات فولادی، لوله های درزدار و ... استفاده می‌شود. تختال به دو روش مستقیم از ریخته‌گری پیوسته و یا غیر مستقیم از طریق نورد گرم شمش به تولید می‌رسد.

کویل یا کلاف ورق

کویل ورق نورد گرم و یا کلاف ورق، از اصطلاحاتی است که بسیار شنیده می‌شود. برای حمل و نقل آسان ورق‌های فولادی آن‌ها را به وسیله دستگاه تنشن ریل و به دو روش کلاف پیچی سطحی و کلاف پیچی مرکزی، رول می‌کنند. به این رول‌های ورق، کویل یا کلاف می‌گویند. این روش اقتصادی‌ترین و ساده‌ترین روش برای انتقال و نگهداری ورق است. به همین دلیل در بسته بندی همه‌ی ورق‌های فولادی،آلومینیومی، کاغذی، پلیمری و... استفاده می‌شود.

ورق فابریک

ورق فابریک همانطور که از نامش پیداست، بدون برش خوردن به مشتری تحویل داده می‌شود. این ورق‌ها در کارخانه با ابعاد مشخصی تولید می‌شوند، به همین دلیل ابعاد دقیقی دارند و چون برش داده نمی‌شوند، دارای لبه‌های صاف و تمیزی هستند.

ورق برش خورده

این ورق‌ها همانطور که از نامشان پیداست، به اندازه مورد نیاز برش داده شده و به کار برده می‌شوند.

بندیل

بندیل (bundle ) نوعی بسته بندی برای محصولاتی مثل میلگرد، لوله‌های بسیار نازک و شمش است. یک نوار فلزی یا پلاستیکی به دور تعداد مشخصی از این محصولات که قطر و طول و ویژگی‌های مکانیکی یکسانی دارند پیچیده می‌شود و یک بندیل را به وجود می‌آورند. وابسته به نوع محصول، سایز و اندازه و کارخانه تولیدکننده، هر بندیل وزن و تعداد شاخه مخصوص به خود را دارد. معمولا بندیل‌ها وزنی بین ۲ تا ۵.۵ تن دارند. برای آن که بدانید هر بندیل چند شاخه دارد، باید وزن کل را به وزن هر شاخه تقسیم کنید.

فولاد خوش تراش یا اتومات

فولادهای خوش تراش یا اتومات به دلیل شکل پذیری بالا، قابلیت ماشین کاری زیادی دارند و به دلیل انعطاف پذیری بالا، در حین کار نمی‌شکنند. از این محصولات آلیاژی در تراشکاری و تولید محصولاتی که نیاز به شکل دهی دقیق دارند، استفاده می‌شود.

جوش پذیری

جوش پذیری یک ویژگی است که به فولادی اطلاق می‌شود که عملیات جوشکاری آن به راحتی و بدون نیاز به تمهیدات خاصی صورت بگیرد. جوش پذیری فولاد به نوع آن، ترکیب شیمیایی، ضخامت و میزان تنش‌های جوشکاری وابسته است. یک فولاد با جوش پذیری پایین، در هنگام جوشکاری دچار ترک خوردگی می‌شود و ممکن است بافت فولاد در محل جوش تغییر کند و استحکام لازم را از دست بدهد.

آهن اسفنجی

آهن اسفنجی، همان محصول مستقیم آهن است که از طریق احیای مستقیم سنگ آهن در حالت جامد به وجود می‌آید.

آهن مشکی

به آهنی که به تازگی تولید شده و بدون زنگ زدگی باشد، آهن مشکی می‌گویند.

قراضه آهن

قراضه آهن یا آهن قراضه (Scrap) به مصالح کهنه و یا تولیدات معیوبی گفته می‌شود که غیرقابل مصرف هستند و برای استفاده دوباره، باید بار دیگر وارد چرخه تولید شده و بازیافت شوند.

آهن خام

با سرد کردن فلز حاصل از کوره بلند، آهن خام (Pig Iron ) به دست می‌آید. آهن خام یا فلز کوره بلند را 90 درصد عنصر آهن و 10 درصد سایر عناصر از قبیل سیلیسیم، منگنز، فسفر و کربن تشکیل داده است.

ریخته گری

ریخته گری یک فرآیند شکل دهی است که طی آن، فلز مذاب تحت یکی از نیروهای فشار، خلاء یا گریز از مرکز درون یک قالب ریخته می‌شود تا قطعه مورد نظر به شکل آن قالب در بیاید. با سرد شدن ماده مذاب، قطعه فولادی آماده خواهد شد.

پروفیل

این کلمه در لغت به معنای نیم‌رخ و در صنعت به معنای مقطع ثابت و طول زیاد است. در اصل همه مقاطع فلزی مثل میلگرد، تیرآهن، لوله، نبشی و ... یک پروفیل محسوب می‌شوند. اما در صنعت فولاد، قوطی‌ها، لوله‌های فلزی، پروفیل Z، پروفیل‌های در و پنجره و ... را به عنوان پروفیل می‌شناسند.

جدول اشتال

جدول اشتال کتابی است که همه خصوصیات مربوط به مقاطع فولادی ساختمانی استاندارد و پرکاربرد را در خود دارد. در این مجموعه می‌توان جداول وزنی، مساحت‌ها، ویژگی‌های هندسی مقاطع و ... را به طور کامل مطالعه کرد.

مهمترین اخبار

اصطلاحات رایج فولادی که هر صنعتگری باید بداند

شمش