برنج و برنز هر دو آلیاژهای فلزی هستند؛ بدین معنی که از ترکیبی از دو یا چند فلز متفاوت تشکیل شده‌اند. برنج از مس و روی تشکیل شده در حالی که فلزات سازنده برنز را مس و قلع تشکیل می‌دهند که گاهی اوقات آلومینیوم و فسفر نیز به آن اضافه می‌شوند. میزان متفاوت عناصر موجود در آلیاژ موجب می‌شود که برنج و برنز در رنگ‌ها و خواص متفاوت ساخته شوند.
اعتقاد بر این است که آلیاژ برنج از حدود 500 سال قبل از میلاد و بیشتر برای اهداف تزیینی و دکوراتیو استفاده می‌شده است. برنج مدتی بعد از برنز توسعه پیدا کرد. در مورد برنز برخی معتقدند که سابقه استفاده از آن به 3500 سال قبل از میلاد باز می‌گردد. امروزه هر دو فلز برنج و برنز برای اهداف متفاوتی از جمله لوله‌کشی، مهمات، اتصال‌دهنده‌های الکتریکی و انواع زنگ به کار برده می‌شوند. در ادامه این مطلب تفاوت آلیاژ برنج و برنز را بررسی کرده‌ایم.
برنز چیست؟
برنز یکی از آلیاژهای مس است که حدود 12 تا 12.5 درصد قلع نیز در آن وجود دارد. برنز اغلب با افزودن فلزات دیگری مانند آلومینیوم، منگنز، نیکل و روی و حتی گاهی با غیر فلزات و یا شبه فلزاتی مانند آرسنیک و فسفر به مس و قلع تشکیل می‌شود. فلزاتی که در تهیه برنز به کار می‌روند، آلیاژهای برنز مختلفی تولید می‌کنند که ممکن است از مس خالص سخت‌تر باشند یا ویژگی‌های مفید دیگری از جمله استحکام و شکل‌پذیری داشته باشند.
برنج چیست؟
بنرج نیز یکی دیگر از آلیاژهای مبتنی بر مس است که از ترکیب مس با روی حاصل می شود. درصد ترکیباتی که به تشکیل آلیاژ برنج می‌انجامد، متفاوت هستند که موجب می‌شود آلیاژ برنج ساخته شده خواص گوناگونی پیدا کند؛ مثلاً اگر میزان زینک موجود در آلیاژ افزایش یابد، مقاومت و شکل‌پذیری فلز افزایش پیدا می‌کند. رنگ برنج نیز با توجه به میزان روی موجود در آن می‌تواند از قرمز تا زرد متغیر شود.
آلیاژ برنج شبیه به برنز است و مس را در خود دارد، با این تفاوت که به جای قلع از زینک استفاده می‌کند. برنج هم می‌تواند حاوی برخی ترکیبات غیر فلز و شبه فلز از جمله آرسنیک، سرب، فسفر، آلومینیوم و ... باشد. به دلیل شباهتی که بین برنج و برنز وجود دارد، برخی از هر دو آنها با عنوان آلیاژ مس یاد می‌کنند. برنج به دلیل نقطه ذوب پایین، قابلیت کارکرد هم با دستگاه‌های تراشکاری و هم به صورت دستی، ماندگاری بالا و رسانای گرما و برق بودن در تهیه انواع ظروف به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است.
بررسی تفاوت های برنج و برنز
تفاوت در ترکیبات شیمیایی
برنج و برنز هر دو از مس تشکیل شده‌اند، در واقع عنصر پایه آنها مس است. به همین دلیل در کاربردهای زیادی می‌توانند شبیه به هم عمل کنند. با این وجود، عناصر آلیاژی تشکیل‌دهنده آنها با یکدیگر فرق دارد. برنج حاوی روی (Zn) است، در حالی که برنز قلع (Sn) دارد. عناصر دیگر بدین منظور اضافه می‌شوند که آلیاژها خواص متفاوتی پیدا کنند و برای استفاده در کاربردهای متفاوتی مناسب شوند. با وجودی که با اضافه کردن این فلزات ترکیب‌های متفاوتی حاصل می‌شوند، اما هم برنج و هم برنز تا حدی خواص خود را حفظ می‌کنند و به فلزی کاملاً متفاوت تبدیل نمی‌شوند.
تفاوت در رنگ
شاید بهترین راه برای تشخیص برنج و برنز از یکدیگر توجه به رنگ آنها باشد. برنج معمولاً سایه‌ای مات و زردرنگ دارد که آن را برای استفاده در مبلمان و صندلی‌ها مناسب می‌کند. برنز رنگی قهوه‌ای و مایل به قرمز دارد که می‌تواند با برخی سلیقه‌ها سازگارتر باشد. البته وقتی عناصر مختلف و با میزان متفاوتی به ترکیب اضافه می‌شوند، این خواص ممکن است تا حدی تغییر کند، هر چند این تغییر به اندازه‌ای نیست که نتوان آن دو را از یکدیگر تشخیص داد.
تفاوت در خواص
اگر می‌خواهید مطمئن شوید که فلز مورد نظرتان را درست انتخاب کرده‌اید، یکی از راه‌های خوب توجه به ویژگی‌های آنها است. انعطاف‌پذیری برنج از برنز بیشتر است و این بدین علت است که فلز قلع در اتصال ذرات مس به یکدیگر بهتر از زینک عمل می‌کند. به عبارت دیگر شبکه‌های تشکیل شده در برنج هنگام چکش خوردن آزادی بیشتری برای لغزیدن روی یکدیگر دارند. بنابراین می‌توان گفت برنز شکنندگی بیشتری نسبت به برنج دارد اما به دلیل دیرتر اکسیده شدن در مقایسه با برنج از دوام بالاتری برخوردار است.
تفاوت در کاربرد
برنج و برنز بدین علت ساخته می‌شوند که در بسیاری از کاربردها نمی‌توان به طور مستقیم از مس استفاده کرد، زیرا برخی خصوصیات لازم را ندارد. ترکیب مس با روی و تشکیل برنج آن را برای ساخت آلات موسیقی، اتصالات لوله‌کشی و زیپ مناسب می‌کند. ترکیب مس با قلع و تشکیل برنز نیز آن را برای ساخت زنگ، اتصالات و پروانه کشتی، یاتاقان و موارد زیاد دیگر مناسب می‌کند. بنابراین در پاسخ به این سوال که برنج بهتر است یا برنز، باید گفت بستگی به کاربرد مد نظر شما دارد.
سؤالات متداول
1. تفاوت فلزهای برنج و برنز در چیست؟برنج و برنز هر دو آلیاژهای مس هستند و مس به عنوان فلز پایه در آنها است. برنج از ترکیب مس با روی و برنز از ترکیب مس و قلع به وجود آمده است. همچنین از عناصر دیگری نیز به میزان متفاوت در آنها استفاده می‌شود. درصد هر یک از این عناصر در ترکیب موجب شده این دو آلیاژ در رنگ، خاصیت، کاربرد، ماندگاری، شکل‌پذیری و ... متفاوت شوند.
2. برنج بهتر است یا برنز؟
هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد. حقیقت این است که هر دو فلز برنج و برنز بسته به خواصشان کاربرد دارند و به صورت مطلق هیچ یک بهتر از دیگری نیست.
3. قیمت برنز بیشتر است یا برنج؟
آلیاژ برنز از آلیاژ برنج گران‌تر است که غالباً به علت فرایندی است که در هنگام تهیه برنز طی می‌شود. اگر چه قیمت نمی‌تواند به تنهایی خوب یا بد بودن یک محصول را تعیین کند اما به هنگام خرید می‌توانید این نکته را مد نظر قرار دهید.
